اثر تراکم‌ پوشش‌گیاهی بر رواناب و هدررفت خاک فرسایش بین‌شیاری در ترانشه‌خاکبرداری جاده‌جنگلی‌ (مطالعه موردی : جنگل کوهمیان- آزادشهر)

Authors

Abstract:

چکیده سابقه و هدف : جاده‌های جنگلی موجب دسترسی آسان به منابع جنگلی شده و بدون وجود آنها نمی‌توان مدیریت مناسب بر عملیات بهره‌برداری ، حمل ونقل، حفاظت و اکوتوریسم اعمال نمود. از سوی دیگر جاده‌های جنگلی یکی از مهمترین منابع اصلی تولید رسوب در مناطق جنگلی به‌شمار می‌روند. امروزه فرسایش خاک و پیامدهای ناشی از آن، یکی از مهم‌ترین چالش های مدیریت جاده‌ها به شمار رفته و به طور جدی منابع آب و خاک را تهدید می کند. بنابراین نیاز است تا فرسایش خاک در جاده‌های جنگلی بررسی و شدت آن به صورت کمی تعیین شود. اندازه‌گیری میزان فرسایش خاک تحت شرایط طبیعی هزینه‌‌بر و زمان‌بر است. در این زمینه باران‌ساز ابزار مناسبی جهت جمع‌آوری اطلاعات رواناب و فرسایش در شرایط طبیعی منطقه به ویژه برای جاده‌های جنگلی است. مطالعات مختلفی عوامل موثر بر فرسایش آبی را در جاده‌های جنگلی مورد تحقیق قرار داده‌اند که نتایج آن‌ها بیان‌گر آن بود که رابطه معناداری بین میزان فرسایش خاک با درصد شیب‌جاده، پوشش‌گیاهی، اقلیم، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک‌ها، ترافیک جاده دارد. این پژوهش برای شناخت بهتر نقش پوشش گیاهی در کنترل فرسایش خاک، تولید رواناب و رسوب در ترانشه‌های خاکبرداری جاده‌جنگلی انجام شد. مواد و روش‌ها: تحقیق حاضر به منظور بررسی تاثیر درصد تراکم پوشش‌گیاهی ترانشه‌خاکبرداریجاده جنگلی بر مقدار رواناب، غلظت رسوب و هدررفت خاک، آستانه ظهور رواناب و ضریب رواناب در طرح جنگلداری کوهمیان آزادشهر انجام شده است. تیمارهای پوشش گیاهی شامل فاقد پوشش گیاهی، کمتر از 25 درصد، 25- 50 درصد، 50-75 درصد و 75- 100 درصد با 4 تکرار در سطح پلات یک متر‌مربعی در قالب طرح کامل تصادفی و با استفاده از یک دستگاه شبیه‌ساز باران با شدت 80 میلی‌متر در ساعت به مدت زمان 15دقیقه با جمع‌آوری رواناب نظیر هر 3 دقیقه یک‌بار انجام گردید. یافته ها: براساس نتایج به‌دست آمده، متوسط رواناب تولیدی ایجاد شده در پنج سطح فاقد پوشش‌گیاهی، کمتر از 25درصد، 25-50 درصد، 50-75 درصد و 75-100 پوشش گیاهی به ترتیب 7/24، 82/17، 78/12، 23/5 و 64/2 لیتر بر مترمربع، متوسط غلظت رسوب تولیدی به ترتیب66/15، 41/9 و 37/7، 07/5 و 39/2 گرم در لیتر، متوسط هدررفت خاک به ترتیب 93/386، 27/167، 72/93، 57/26 و 86/8 گرم بر مترمربع، آستانه‌شروع رواناب 12، 75، 150، 75/238 و 75/365 ثانیه، ضریب رواناب به ترتیب 8/47، 62/35، 71/25، 58/10 و 27/5 درصد برآورد گردید. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که تفاوت معنی‌‌داری در بین مقادیر مختلف مولفه‌های رواناب و هدررفت درصدهای مختلف پوشش‌گیاهی ترانشه‌جاده وجود دارد و نتایج آزمون توکی نیز نشان‌داد که با افزایش پوشش‌گیاهی، میزان رسوب و رواناب به طور معنی‌داری کاهش می‌یابد. نتیجه‌گیری: اثر پوشش‌گیاهی ترانشه جاده‌جنگلی روی مقدار رواناب، غلظت رسوب، هدررفت خاک، آستانه ظهور رواناب و ضریب‌رواناب کاملا" معنی‌‌دار بوده و به عبارت دیگر، مقدار رواناب و هدررفت خاک با تراکم پوشش‌گیاهی رابطه معکوس و معنی-دار دارد. پوشش‌گیاهی تاثیر و نقش مثبتی در کاهش مولفه‌های رواناب و رسوب ترانشه‌های جاده‌های جنگلی دارد. واژه های کلیدی: فرسایش‌خاک، ضریب‌رواناب، غلظت رسوب، باران‌ساز‌، شدت بارندگی،

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تأثیر شیب دامنۀ بالادست جادۀ جنگلی بر مقدار رواناب و هدررفت خاک (مطالعۀ موردی‌: جنگل کوهمیان- آزادشهر)

اجزای مختلف جاده‌های جنگلی و نیز دامنه‌ها از مهم‌ترین منابع تولید رواناب سطحی، رسوب و گل‌آلودگی رودخانه‌های جنگلی و هدررفت خاک به‌شمار می‌روند. امروزه فرسایش خاک و پیامدهای آن، به یکی از مهم‌ترین معضلات محیط زیستی تبدیل شده است. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی تأثیر شیب دامنۀ بالادست جادۀ جنگلی بر مقدار رواناب و هدررفت خاک با استفاده از باران‌ساز در قالب طرح کامل تصادفی در چهار طبقۀ شیب کمتر از 20 در...

full text

تأثیر مقدار ترافیک بر فرسایش سطحی جاده جنگلی (مطالعه موردی: جنگل کوهمیان- آزادشهر)

تولید رسوب از مهمترین اثرهای بعد از ساخت جاده­های جنگلی می باشد. امروزه فرسایش خاک و پیامدهای ناشی از آن، به یکی از مهمترین معضلات زیست‌محیطی تبدیل شده است. فرایند فرسایش جاده شامل جدا شدن ذرات و حمل رسوب توسط جریان آب یا رواناب به قسمت­های پایین‌دست جاده یا ورود به سیستم­های رودخانه­ای می­باشد. بنابراین برآورد مقدار رسوب حاصل از جاده­های جنگلی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. در این مطالعه به بر...

full text

تأثیر مقدار ترافیک بر فرسایش سطحی جاده جنگلی (مطالعه موردی: جنگل کوهمیان- آزادشهر)

تولید رسوب از مهمترین اثرهای بعد از ساخت جاده­های جنگلی می باشد. امروزه فرسایش خاک و پیامدهای ناشی از آن، به یکی از مهمترین معضلات زیست محیطی تبدیل شده است. فرایند فرسایش جاده شامل جدا شدن ذرات و حمل رسوب توسط جریان آب یا رواناب به قسمت­های پایین دست جاده یا ورود به سیستم­های رودخانه­ای می­باشد. بنابراین برآورد مقدار رسوب حاصل از جاده­های جنگلی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. در این مطالعه به بر...

full text

ارزیابی قابلیت مدل وپ در تخمین تولید رسوب جاده جنگلی (مطالعه موردی: جنگل کوهمیان- آزادشهر)

جاده ­های جنگلی دارای پتانسیل انتقال رسوب به رودخانه بوده و باعث کاهش کیفیت آب و آثار منفی زیست­ محیطی بر حیات جانواران و گیاهان هستند. به­ عبارت دیگر، جاده ­های جنگلی یکی از مهم‌ ترین منابع تولید رسوب در مناطق جنگلی به­ شمار­ می­ آیند. مطالعه­ ای در جنگل کوهمیان واقع در محدوده شهرستان آزادشهر استان گلستان با هدف برآورد مقدار رسوب تولیدی جاده جنگلی در یک سطح مشخص با استفاده از مدل وپ و عملیات ص...

full text

تأثیر شیب بستر جاده های جنگلی بر مقدار رواناب و رسوب تولیدی (مطالعة موردی: جنگل کوهمیان ـ آزادشهر)

جاده های جنگلی دسترسی به منابع جنگلی را آسان می کنند و بدون وجود آن ها نمی توان به خوبی عملیات بهره برداری، حمل و نقل، حفاظت، و اکوتوریسم را مدیریت کرد. جاده های جنگلی از مهم ترین منابع اصلی تولید رسوب در این مناطق به‏شمار می روند. امروزه، فرسایش خاک و پیامدهای ناشی از آن از مهم ترین چالش های مدیریت این جاده هاست و به طور جدی منابع آب و خاک را تهدید می کند. بنابراین، ساخت نامناسب جاده باعث آلود...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 25  issue 2

pages  219- 233

publication date 2018-05-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023